ჩვენი პროექტი

Saturday, October 9, 2010

აკაკი - 170

             წერეთელი აკაკი როსტომის ძე 
                   1840-1915

          ახალი ქართული პოეზიის დედაბოძს-აკაკი წერეთელს წილად ხვდა ისტორიული მისია- მშობელი ერის ეროვნული და სოციალური იდეალების პოეტურად გამოხატვა,პოეტური სიტყვით ხალხის დარაზმვა საქართველოს უკეთესი მომავლისათვის საბრძოლველად.
          მგოსნის შემოქმედებაში ეროვნული და სოციალური  იდეა ერთმანეთთან მტკიცედაა დაკავშირებული და დემოკრატიზმის სულითაა გაჟღენთილი..........   
            აკაკი ქართველი ერის გულისცემის, ქართველი ერის  სულის სწრაფვის  უბადლო გამომხატველია.......
          პოეტის პატრიოტული ლექსები ხალხურ სიმღერებად იქცნენ, რადგან ამ სიმღერებში მშობელმა ერმა თავისი წარსული, აწმყო და მომავალი  შეიცნო....
  

აკაკი-სამშობლოს სამსხვერპლოზე დაღვენთილი სანთელი....

,,თუ ჩემს სამშობლოს გამოაღვიძებს
ჩემი სიკვდილი,აჰა,მეც მზად ვარ!..
მოდი,ჯალათო,შენი მახვილი,
შეუბრალებლად ზედ გულზე დამჰკარ!”
                                        /აკაკი/

პოეზია

                       ჩანგური
,,მე ჩანგური მისთვის მინდა,
რომ სიმართლეს მსახურებდეს,
განამტკიცოს აზრი წმინდა,
გულს სიწმინდით ახურებდეს!


ერთი ჰქონდეს მას საგანი:
ჰარმონია მისი ხმების,
ცხოვრებაში იყოს ბანი
ხან ლხენის,ხან მწუხარების!


გამიქვავდეს მაშინ ენა,
თუ რომ ვისმე მოვეფერო,
და გამიხმეს ეს მარჯვენა,
თუ სიმრუდით სიმთ ვაჟღერო!


რაგინდ ბედით ვიყო კრული,
საშინელიც მექნეს ბოლო,
არ შედრკება ჩემი გული,
გინდა ქვითაც ჩავიქოლო!” 


       ხანჯალს


შენი ჭირიმე, ხანჯალო,

რკინაო ხვარასნისაო,

შენ ერთად-ერთო იმედო

მტრისაგან გამოხსნისაო!..


გლესავ და გლესავ, ხანჯალო,

ამოგიფერავ გულსაო!

შენ უნდა ეძმო და ეყმო

უმართლოდ დაჩაგრულსაო!


ნესტარიცა ხარ, ბასრიც ხარ,

ორივე გვერდით მჭრელიო;

გპატრონობს გული ფოლადი

და გიპყრობს რკინის ხელიო.


მისი გამჩენის ჭირიმე,

ვინც რომ შენ გამოგჭედაო!

ჭირიმე, შენი ჭირიმე,

მტერს აუტირე დედაო!


ბევრი ნაღველი შეასვეს

მტრებმა ამ ჩემსა გულსაო,

შენ მიმკურნალე, მახვილო,

უმართლოდ დაჩაგრულსაო!


მიმოციქულე მტრის გულთან,

მიმიძღვენ ჩემი სალამი:

ის ვითომ საწერელია,

ჩაერჭვე, როგორც კალამი!


მისი წითელი მელნითა

შემაღებინე ჭაღარა,

იმისი კვნესა იქნება

ჩემთვის დაფი და ნაღარა!


გლესავ და გლესავ, მახვილო,

ფოლადო, ჩემო რკინაო!

დროა, ამოდი ქარქაშით,

აღარ გაქვს აწ მანდ ბინაო.


1882 წ.




      ვაჟა–ფშაველას





ენას გიწუნებ, ფშაველო, 



მგოსანო მაღალ მთისაო,

თუმც კი გვითესავ მარგალიტს!..


მკითხველიც იმას მკისაო!


ჯერ არ ვყოფილვარ ფშავეთში,

მაგრამ კი ვიცნობ ცნობითა;

შენ დამიხატე ის მხარე

ფშაურის ჭკუა-გრძნობითა.


და რაც არ გადმოგიცია

მის შვენებაზე ენითა,

მე თვითონ მივხვდი ყოლიფერს,

შენთანვე აღმაფრენითა.


ვიცი, რომ ფშავლის სოფელი

წმინდაა, მაღალ მთისაო,

ენა - მეტყველი სიმართლის,

გულ-მკერდი - ფოლადისაო.


წინეთ რომ ხმალი უჭრიდათ,

სადღეისოდ სჭრის კალამი…

გადაეც ბარის მგოსნისგან

მთიულებს ძმური სალამი.


1913 წ


                       გაზაფხული         


დღეს მერცხალი შემოფრინდა, -

ჭიკჭიკითა გადმომძახა:

“გაზაფხული! გაზაფხული!”

გულს იმედი დამესახა.


მივდექ სარკმელს, გადვიხედე,

არემარე მესხვაფერა! -

სასოებამ ფრთა გაშალა,

გულსა მკრა და ამიძგერა!


სუნი მეცა გაზაფხულის,

უცნაური ვიგრძენ ძალი...

ვსთქვი, თუ: “გულსა რაღად ვიტეხ?

ახლოს არის მომავალი!


“მოვესწრები, რაც მინდოდა

ზამთრისაგან დაჩაგრულსა:

ვნახავ ქორწილს ბუნებისას,

გავიგონებ მის მაყრულსა.


“დავყნოს ვარდსა გადაშლილსა,

ვუჭვრეტ ნაზად დახრილ იას

და ბულბულიც გამაგონებს

მისებურად “ტია, ტიას!”


1881 წ.





რაც არ იწვის, არ ანათებს...  


      



რაც არ იწვის, არ ანათებს, -

უჩინარად ლპება ნელა.

მოდი, დამწვი, სიყვარულო,

მიაშუქე, სადაც ბნელა!


ერთი წამიც კი სიცოცხლის,

თუ სხივების მომფენია,

უსინათლოს და უგრძნობელს

საუკუნეს მირჩევნია.


მართალია, მთას რომ დასთოვს,

თან სიგრილეც ბარში დაჰკრავს!

თავზე თეთრი, თმა ჭაღარა

გულს აგრილებს, გრძნობას სჩაგრავს;


მაგრამ ადგილს, ცეცხლის მფშვენელს,

სადაც სდაგავს გეენია,

ეს კანონი საზოგადო

თავიდანვე ასცდენია.


პოეტის გულს, გახურვებულს,

სადაც ელავს, ღელავს გრძნობა,

რას მოუშლის თმა ჭაღარა?

რას დააკლებს ხნოვანობა?


მრწამს სიწმინდე სიყვარულის

ისევ ისე, როგორც ძველად,

და გულს ვუგებ საკურთხევლად,

ზედ სიცოცხლის დასაწველად!


თუმც ეს მსხვერპლი საიდუმლო



საიდუმლოდ იწვის , დნება....


მაგრამ მაინც ჩუმ ნატვრაში


არის რაღაც ნეტარება..........


           ხატის წინ          




მიყვარს, როდესაც ხატის წინ

ანთია წმინდა სანთელი

და საიდუმლო პარპალით

ბნელს ფანტავს მისი ნათელი.


მყუდროდ, უხმოდ და უძრავად

დნება, ვით მსხვერპლი დიადი,

რომ მადლით გაასპეტაკოს,

თვალუწვდომელი წყვდიადი!


მივჩერებივარ ამ დიდ ძალს

მწარ-ტკბილად ჩაფიქრებული;

მეცა უსიტყვოდ, უძრავად,

ცის სვეტად გაქვავებული.


რაღაც უცნაურ ერთობას

ვხედავ სანთელს და ჩემ შუა!

მხოლოდ ვგრძნობ... თვარა ვერ სწვდება

ჩემი გონება და ჭკუა.


სანთელი ჩემი ხორცია,

სიცოცხლე - მოკლე პატრუქი,

ნათელი - ჭკუა-გონება,

იმათგან გამონაშუქი.


ჩემი ხატია სამშობლო,

სახატე - მთელი ქვეყანა,

და რომ ვიწვოდე, ვდნებოდე,

არ შემიძლია მეც განა?


კი... მაგრამ მნათე არსად ჩანს,

ჩემთან მომტანი ცეცხლისა,

ის მოციქული მომავლის,

მსგავსი ჭიკჭიკა მერცხლისა!


1894 წ.




აკაკი-პოეტი

,,ხან უგნური ვარ, ხან ბრძენი,
ხან არც ისა ვარ,არც ისა!
გარემოების საყვირი,
არც მიწისა ვარ, არც ცისა.
ნუ მკიცხავ, მნახო უგნურად,
ნურც გაიკვირვებ ბრძნობასა:
სულ სხვა ჰყავს ჭირისუფალი
ამ ჩემს გონება-გრძნობასა.
ეს გული სარკედ ქცეული,
ბუნების ნათავხედია:
მხოლოდ მის სახეს გიჩვენებთ,
რასაც შიგ ჩაუხედია.
ენაც მას ამბობს,რაც სმენას 
სხვისაგან გაუგონია,
ან თვალს უნახავს და ჭკუას
გაუზომ-აუწონია!
თქვენ რომ გგონიათ,ის არ ვარ,
სხვებს რომ ჰგონიათ,არც ისა!
შუაკაცი ვარ , უბრალო,
ხან მიწისა ვარ, ხან ცისა.”
                        /აკაკი/

170 წლის შემდეგ...................

დიდი დრო გასულა....
საქართველოს მგალობელი ბულბული კი თავის მამულს დატრიალებს თავს და უგალობს....
უგალობს სიყვარულისა და ერთგულების ნიშნად....
ხატივით საფიცარი სამშობლოც უსმენს თავის საყვარელ შვილს ... უყვარს იგი, სამშობლოს სამსხვერპლოზე დაღვენთილი წმინდა სანთელი... 
    


akakis kvireuli q.Tbilisis # 32 skolaSi
                                   akaki-170
q.Tbilisis # 32 sajaro skolaSi 25 -29 oqtombers, akaki wereTlis dabadebis 170 wlisTavTan dakavSirebiT moewyo kvireuli,romelSic monawileobas Rebulobdnen I-VII klasis moswavleebi. klasis xelmZRvanelebsa da sagnis pedagogebs daevalaT, daxmarebodnen moswavleebs akakis kvireulSi monawileobis misaRebad....
klasis saaTze moswavleebma waikiTxes akakis nawarmoebebi, wakiTxulis Semdeg STabeWdilebebi gauziares erTmaneTs naxatisa da Txzulebis saxiT, daiswavles leqsebi,warmoadgines literaturuli scenebi,speqtaklebi, gaakeTes kedlis gazeTebi, moawyves eqskursia mTawmindis panTeonSi, Seqmnes blog-gverdi – akaki-32.blogspot.com

kvireulis ganrigi:

  1. naxatebis konkursi.
mxiaruli viqtorina. -25 oqtomberi.

  1. filmebis Cveneba(,,akakis akvani”, ,,akakis mogzauroba raWa-leCxumSi”,,baSi-aCuki”)
-26 oqtomberi.

  1. mTawmindis panTeonSi akakis saflavze misvla da pativis migeba. -27 oqtomberi

  1. ,, Cemi xatia samSoblo”...-Txzulebebis konkursi.
-28 oqtomberi

  1. ,,ca-firuz, xmeleT-zurmuxto”...-literaturul musikaluri kompozicia. -
29 oqtomberi.


erTi kviris ganmavlobaSi moswavleebi exmianebodnen Rvawlmosili, amagdari adamianis, poetisa da sazogado moRvawis akaki wereTlis suls....kvireuli winaswar Sedgenili gegmis mixedviT warimarTa.

                                     25 oqtomberi

literaturul salonSi sazeimod gaixsna akakis kvireuli.pedagogebma lia CxaiZem, asmaT WareliZem, darejan petriaSvilma, naTela CaCuam isaubres akaki wereTlis cxovrebasa da moRvaweobaze.moswavleebic Caebnen am saubarSi.
,,poeziis 5 wuTi” akakis leqsebiT warmoadgines bavSvebma.
Semdeg naxatebis prezentacia gaimarTa, me -7 klaselebma warmoadgines naxatebi ,,baSi-aCukidan”.
mxiarul viqtorinaSi TiTqmis yvela klasma miiRo monawileoba.
lototronidan amoRebul kiTxvebs pasuxobdnen xalisiT...araCveulebrivi codna gamoavlines akakis Semoqmedebisa da cxovrebiseuli detalebis mimarT.

                              26 oqtomberi.

meore dRes gaimarTa filmebis Cveneba. kompiuteruli laboratoriis oTaxSi klasebi morigeobiT naxulobdnen filmebs...didi iyo interesi ,,baSi-aCukis” mimarT. me-7 klasebi saswavlo programiT swavloben am nawarmoebs, pedagogebma kvireuls daamTxvies am moTxrobis Seswavla,ramac misca moswavleebs saSualeba emsjelaT imaze, Tu ra iyo mwerliseuli
da, ra-reJisoris fantaziis nayofi. filmis naxvis Semdeg bavSvebma werilobit Camoayalibes TavianTi STabeWdilebebi.
ufro dabal klasebSi naxes filmi ,,akakis akvani”.

                         27 oqtomberi.

mesame dRes ganrigiT gaTvaliswinebuli iyo akakis saflavis monaxuleba. moswavleebis sixaruls sazRvari ar hqonda, isini relavdnen, sixaruls ver faravdnen, yvavilebiT xelSi daadgnen mTawmindis panTeonis gzas.....jer taZarSi moiloces.....akakis suls daunTes wminda sanTeli da aRniSnes, rom poeti sanTeliviT daiwva da daiferfla samSoblos samsxverploze....yvavilebiT Seamkes poetis saflavi....pedagogma lia CxaiZem da naTela CaCuam gakveTilic Caatares akakis sulis ukvdavsayofad da moswavleebi poetis suls Tavisive striqonebiT Seexmiannen....
Semdeg sxva saflavebTanac SeCerdnen....waikiTxes galaktionis leqsebi....xalxi Cerdeboda da usmenda maT....xelovnebis maswavlebelma qeTi SiukaSvili lado gudiaSvilis saflavTan mxatvrobis arsze esaubra moswavleebs.....
moswavleebma da pedagogebma gadaiRes samaxsovro suraTebi....

                                  28 oqtomberi
moswavleebs konkursisaTvis miecaT Semdegi Temebi :

1. ,, Cemi xatia samSoblo”....
  1. ,,Seni var, SenTvis movkvdebi”....
  2. ,, Cven vicnobT akakis”....
  3. Cemi STabeWdilebebi
    moswavleebi TavianT naazrevs kiTxulobdnen xalisiT, gamometyvelebiT. mSvenier oratorebad mogvevlinnen isini. saubrobdnen imaze, Tu rogor uyvarda akakis samSoblo, rogor daafasa madlierma erma igi....
    moswavleebma TavianTi STabeWdilebebi werilobiT Camoayalibes wina dReebSi Catarebuli RonisZiebebis Sesaxeb. aRniSnes, rom ufro metad gaiges poetis sulieri tkivilebis Sesaxeb. gansakuTrebiT moewonaT akakis piradi werilebi, romelic mas col-Svilisadmi miuweria. gaimarTa diskusia akakis pirad cxovrebasTan dakavSirebiT.


                                       29 oqtomberi

kvireulis bolo dRes gaimarTa Semajamebeli RonisZieba.
,,ca-firuz, xmeleT-zurmuxto, Cemo samSoblo mxareo!”-
literaturul-musikaluri kompozicia.
kvireulSi monawile TiTqmis yvela klasma Seajama erTi kviris masala da... zogma gakveTili warmoadgina axal formatSi. mag. VII3 klasma (pedagogi:naTela CaCua) ,,baSi-aCukis “ personaJebi dahyo gmirebad da antigmirebad. moswavleebma imsjeles avtoris Canafiqrze, daaxasiaTes personaJebi;gaaanalizes mxatvrul-gamomsaxvelobiTi saSualebani,romlebic avtorma am personaJTa dasaxasiaTeblad gamoiyena.
VII1 klasSi (pedagogi: lia CxaiZe) moswavleebma Seqmnes istorikosTa, literatorTa, xelovanTa da poetTa jgufebi, gainawiles davalebebi da warmoadgines SesaniSnavi literaturuli scenebi ,,baSi-aCukidan”. mag. ,,melanosa da abduSahilis Sexvedra”, ,, Widaoba”, ,,sizmris gacnoba”, ,,Timsal-makos moRalateoba”, ,,darbazoba” da a.S. moswavleebma ganixiles epoqa, me-17 saukunis saqarTvelos suraTi. axsnes, ra aris nawarmoebSi istoriuli da ra -mwerliseuli. literatorebma isaubres im saxe-simboloebze, romelsac mTavari funqcia akisria mTeli nawarmoebis gagebisaTvis. poetebis jgufma kidev erTxel gaaxmiana akakis ukvdavi striqonebi...xelovnebis moyvarulebma gitaraze daamReres ,,suliko” da
,, cicinaTela”, ,,naTelas simRera” da ,, aRmarT-aRmarT”....akakis kvireuls miuZRvnes kedlis gazeTi ,,akaki-saqarTvelos mgalobeli bulbuli”, romelSic moaTavses krosvordi, brZnuli gamonaTqvamebi, werilebi, leqsebi, biografiuli Strixebi.
V1 klasSi nino xabaziSvilma moswavleebs Tavianti naazrevi Txzulebebis saxit warmoadgenina. pedagogma iza xurciZem 3 klasi gaaerTiana da literaturuli scenebi warmoadgina akakis sxvadasxva nawarmoebebidan.
VII2 klasSi pedagogma darejan petriaSvilma moswavleebs akakis personaJebi daaxasiaTebina da asaubra imaze, rani vyofilvarT, rogor moitana sulmnaTma mgosanma saTqmeli Cvenamde....
pedagogma klara javaxiSvilma V-VII klasebSi Caatara literaturul – musikaluri kompozicia.bavSvebma bevri ram gauges akakis Sesaxeb,gaiRrmaves codna, aamReres akakis leqsebi da amiT, vali moixades didebuli mgosnis sulis winaSe.
dawyebiTi klasebis moswavleebma saklaso oTaxebSi gamofines naxatebi, waikiTxes leqsebi da warmoadgines patara inscenirebebi,gaaketes Canawerebi akakis biografiaze.
skolis direqcia moswavleebsa da pedagogebs daajildoebs kvireulSi aqtiuri monawileobisaTvis .
kvireulis masalebi ixileT blogze: akaki-32.blogspot.com
imedia,ganaTlebis saministro daafasebs moswavleebisa da pedagogoebis Sromas.
 
 

კვირეულის პირველი დღე

პოეზიის 5 წუთით დაიწყო აკაკის იუბილისადმი მიძღვნილი გაკვეთილი....მოსწავლეებმა გამომეტყველებით წაიკითხეს პოეტის ლექსები და ისაუბრეს მისი პოეზიის მადლზე....
მიმოიხილეს აკაკის პირადი წერილები და გაითავისეს ამაგდარი ადამიანის სულიერი ტკივილები....მათ ხელმძღვანელობდნენ პედაგოგები: ლია ჩხაიძე და ქეთი შიუკაშვილი.

ნახატების გამოფენა

 დღეს  ნახატების პრეზენტაციაც გაიმართა. მე–7 კლასის მოსწავლეებმა ნიკა გუმბერიძემ და ლიკა     მეტრეველმა  ისაუბრეს თავიანტი ნახატების შესახებ.ამხანაგებმა დაუსვეს შეკითხვები.ნიკამ დახატა ჭიდაობის სცენა ,,ბაში– აჩუკიდან". ლიკას ნახატი აკაკის სახლია სხვიტორში.















ბავშვები დაფიქრდნენ აკაკის ნააზრევზე და....ნახატების გამოფენა შესანიშნავ დისკუსიად იქცა....მოსწავლეებმა წაიკითხეს აკაკის ბრძნული გამონათქვამები....გააანალიზეს ლექსები, რომლებიც წაიკითხეს ,,პოეზიის 5 წუთზე"....

მხიარული ვიქტორინა











აკაკის ცხოვრებისეული დეტალები, მისი შემოქმედების ნათელი შტრიხები, ამონარიდები პოეზიიდან, გონებამახვილური შეკითხვები.... აი,ეს იყო ვიქტორინის მთავარი თემა.
პედაგოგი ლია ჩხაიძე შეეცადა მოსწავლეების  გამხიარულებას და თანაც ცოდნის შემოწმებაც განიზრახა...
.ლიტერატურულ სალონში შეკრებილი მოსწავლეები 2 ჯგუფად გაიყვნენ.ლოტოტრონიდან კითხვებს ლუკა თოფურია იღებდა. კითხულობდა ლია მასწავლებელი. ქულებს ქეთი მასწავლებელი აჯამებდა. გაიმარჯვა N 1 გუნდმა.მაგრამ მოსწავლეებმა აჩვენეს არნახული ცოდნა აკაკის შემოქმედებისა.აქ დამარცხებული არავინ იყო.მხიარული ვიქტორინა ხალისიანად დამთავრდა.

კვირეულის მეორე დღე








აკაკის ნაწარმოების მიხედვით გადაღებულია კინო–ფილმები...
.,,აკაკის აკვანი", ,,ბაში–აჩუკი", ,,მოგზაურობა რაჭა–ლეჩხუმში", ,,გამზრდელი"... მოსწავლეები დიდი ყურადღებით ნახულობენ ფილმებს და საუბრობენ ნანახის შესახებ....

ჩვენი ფიქრები....

,,ბაში–აჩუკი" ამავე ნაწარმოების მიხდვით შექმნილი ფილმია,მაგრამ რეჟისორს თავისებურად გაუკეთებია იგი....ნაწარმოებს ზუსტად არ მისდევს ფილმი, მაგრამ მომეწონა კინოსეული კომპოზიცია....რა კარგად არის სერჩეული მუსიკა....როგორი ჟრუანტელისმომგვრელი დეტალებია....მართლაცდა, რამდენი გვიომია, რამდენი გადაგვიტანია.....

კვირეულის მესამე დღე.

მსვლელობა მთაწმინდის მწერალთა და საზოგადო მოღვაწეთა პანთეონში....მოსწავლეებმა ყვავილებით შეამკეს დიდებული მგოსნის აკაკი წერეთლის საფლავი....წაიკითხეს ლექსები და ერთი ლამაზი გაკვეთილი ჩაატარეს პოეტის საფლავთან.....




,,დედაშვილობას,ბევრს არ გთხოვ,
შენს მიწას მიმაბარეო!
ცა–ფირუზ, ხმელეთ–ზურმუხტო,
ჩემო სამშობლო მხარეო"....
         დიმიტრი ყიფიანისადმი მიძღვნილი ეს სიტყვები ზედგამოჭრილი აღმოჩნდა თავად აკაკი წერეთელის მიმართ...
მას მთაწმინდის პანთეონში მიუჩინეს ბინა....